Βιβλιοπαρουσίαση

Λάσκαρης Π. Ζαράρης, Παράθυρο στα Όνειρα. Ποιητική συλλογή. Αλμυρός 2010, σελ. 137, 14 €• ISBN: 978-960-93-1879-2

Το εξώφυλλο φιλοτέχνησε η Θεοδώρα Μακρυγιάννη

        Η συλλογή του Αγχιαλίτη ποιητή Λάσκαρη Ζαράρη χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο Α’ μέρος περιλαμβάνονται ερωτικά ποιήματα και στο Β’ μέρος όσα αφορούν τον πλάνητα βίο και την προσπάθεια απόδοσης δια του λόγου δύσφραστων εμπειριών. Θα μπορούσε να ονομαστεί σουρεαλιστική, αλλά είναι εμφανής μία προσπάθεια ελέγχου της αυτόματης γραφής. Οι αξιοπρόσεχτοι και ενδιαφέροντες στίχοι είναι πολλοί. Μία μικρή σταχυολόγηση:

σελ. 24: «στις εξατμίσεις βγαίνουν πλέον ομορφιές»

σελ. 27: «σαν τις ακαθόριστες αναμνήσεις – τις ομίχλες του βουνού», «Άνθρωπος μεστός κινητηρίων οραμάτων», «με μία σκληράδα στις αρθρώσεις του λόγου»

σελ. 56: «κρεμασμένα σκουλαρίκια πάνω σου οι μέρες»

σελ. 81: «σαν σύμπτυξη των άστρων και γαλανός κυματισμός»

σελ. 109: «ξύπνιος, μα τόσο ονειροπόλος»

σελ. 117: «το θραύσμα της στιγμής»

σελ. 136: «πριόνι στο σάπιο δέντρο της ζωής» κ.α.

       Ωστόσο, δεν λείπουν, ποιητική αδεία, πάμπολλες τολμηρές λεκτικές επιλογές• η άδεια αυτή  θεωρείται μερικές φορές ως υπέρβαση των γλωσσικών κανόνων. Αυτόματη γραφή είναι η συνειρμική επιλογή φράσεων που πηγάζουν από το ασυνείδητο. Η δικαίωση του είδους αυτής της γραφής είναι αισθητική, αφού σκοπεύει με το αναπάντεχο λογοτεχνικό ύφος να πετύχει την έκπληξη, το σοκ, την απόλαυση που προκαλούν παράξενες και πρωτόγνωρες εικόνες αντλημένες από την υπερπραγματικότητα. Το ερώτημα είναι εάν η αισθητική δικαίωση επιτυγχάνεται στην συλλογή αυτή. Η αισθητική κρίση συνδέεται δίχως άλλο με το υποκείμενο, με το δικό του συναίσθημα ηδονής ή λύπης, άρα είναι υποκειμενική, δεν μπορεί να στηριχτεί στη λογική, ούτε να συστήσει γνώση. Όμως οι σχέσεις των παραστάσεων μπορούν να είναι αντικειμενικές, εφόσον μεταφέρουν πραγματικά στοιχεία που πηγάζουν από την εμπειρία. Το πρωτότυπο και ιδιόρρυθμο ύφος του εν λόγω ποιητή έχει την δυνατότητα να μεταφέρει έναν ικανό αριθμό εμπειριών. Το θέμα όμως είναι ποιός ο σκοπός του ποιητικού εγχειρήματος  ανεξάρτητα από την υποκειμενικότητα που υπεισέρχεται στο κριτήριο της αρέσκειας. Η ποίηση αυτή είναι πράγματι ανιδιοτελής και όχι αδιάφορη. Η απόλαυσή της είναι σύνθετη και απλή συνάμα• σύνθετη, όταν μεσολαβεί η διάνοια και η φανταστική, αναπαραστατική διαδικασία, και απλή, όταν η αίσθηση του ευχάριστου είναι πηγαία. Σε πολλά σημεία πρόκειται για μία αισθησιακή ποίηση. Δύο μορφολογικά θέματα  που πρέπει να προσέχονται στην ποίηση αυτού του είδους είναι: α) πώς η εικονοποιητική λειτουργία να είναι όσο το δυνατόν πιο εύστοχη, κάτι που δεν είναι πάντα εφικτό, όταν μάλιστα δεν πρόκειται μόνο για μεταφορές αλλά για ελεύθερο συνειρμό, και β) ο έλεγχος του εκφραστικού οίστρου, η λείανση της γλώσσας, έτσι ώστε το νόημα να είναι όσον το δυνατόν πιο διαυγές.

          Στη συλλογή αυτή παρατηρούμε μία έφεση προς το Αγαθό και μία ευαισθησία που, αν και κάπου-κάπου οδηγείται σε πικρία, αποφεύγει την απόγνωση. Εάν η καθολικότητα της καλαισθητικής κρίσης προσκρούει στον υποκειμενισμό, τότε το αίσθημα της απόλαυσης εξαρτάται από την εκάστοτε νοηματοδότηση. Ο συγγραφέας σκοπεύει στην αρέσκεια μέσω της έκφρασης προσωπικών παθών και αισθημάτων. Το συγκινησιακό στοιχείο λοιπόν είναι ιδιαίτερα έντονο, τόσο ώστε συχνά κυριαρχεί.

          Είναι διαρκώς παρούσα, λοιπόν, η τάση άντλησης στοιχείων από τον αισθητό κόσμο, όταν προωθείται η μεταλλαγή τους, αν και δεν παραμένουν στολίδια του ύφους, για να γίνουν ποικιλία ανατροπών, αποδίδοντας την εσωτερική αγωνία, συγκίνηση και πάθος• η χρησιμοποίησή τους εμπλουτίζει ευχάριστα τη δομή κάθε ποιήματος. Μαζί τους ακτινοβολεί μία έντονη φωταύγεια, στοιχείο μεσογειακό, όπως και η επανερχόμενη αναφορά στο αιώνιο θήλυ, που μοιάζει να υποδηλώνει άλλοτε την Μεγάλη Θεά Μητέρα, και συχνότερα την γυναίκα ερωμένη και σύζυγο. Οι αναμνήσεις πάλι τιθασεύονται με τρόπο δυναμικό, που ελαφρύνει το αβάσταχτο φορτίο τους. Η διάθεση απόδρασης οδηγείται στη διέξοδο του ονειρικού, αλλά με τρόπο που δεν κουράζει, μάλλον λειτουργεί εμψυχωτικά. Αφού λοιπόν η πραγματικότητα αναμοχλεύεται συνεχώς για να αποτελέσει το υλικό της φαντασίας, θα μπορούσε κανείς να νομίσει ότι υποσκελίζεται ή καταργείται, κάτι που όμως δεν συμβαίνει, αφού σε αυτήν ριζώνει η επιθυμία.

           Τέλος, δεν λείπει και η πλατωνική πλευρά, όχι ως αναφορά στον ιδεατό κόσμο, αλλά στην ονειροφαντασία, όπως δηλαδή ο πλατωνισμός και η μεταφυσική έγιναν συχνά κατανοητά στη νεωτερικότητα. Η πλατωνική αναφορά γίνεται έκδηλη στο ποίημα της σελ. 101, όπου ο κατ’ αίσθησιν κόσμος παρομοιάζεται με φευγαλέο παιχνίδι, σκιά του κόσμου των ιδεών. Όλη η συλλογή αποπνέει ούτως ή άλλως τη στροφή προς τα «είσω», καθώς ο κόσμος της ύλης αποζητά τη ζωντανή συμμετοχή του σε μία πραγματικότητα εκτός αυτού, την αναβάθμισή του, και την ανάδειξη των συστατικών που αποτελούν καινοφανή παρουσία του. Εν κατακλείδι έχει κανείς την αίσθηση διαβάζοντας τη συλλογή, ότι  πέφτοντας το βλέμμα του ποιητή πάνω στα πράγματα και στους ανθρώπους, κατά την αναπόληση της δράσης, η ανάγκη για βίωση παραμένει εξίσου έντονη και παθιασμένη, απονέμοντας σεβασμό σε ό,τι την περιβάλλει.

Για όσους ενδιαφέρονται να προμηθευτούν ένα αντίτυπο της συλλογής μπορούν να απευθυνθούν στο: laskarisz@yahoo.gr